Antalya Haber... 12 Haziran 2025 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanan "Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik", yapı denetim sektöründe köklü değişiklikleri beraberinde getirdi. Yapı Denetim Kuruluşları Birliği (YDKB) Genel Başkanı Ramazan Fırat Toraman, yeni düzenlemeleri değerlendirirken, sektörün halk güvenliğini sağlayan "birinci savunma hattı" olduğunu vurguladı. Toraman, bazı olumlu adımlar bulunduğunu ancak uygulamada aksaklıklar yaşanabileceği uyarısında bulundu.
YDKB genel merkezi gelişmeleri masaya yatırdı
Yönetmeliğin yayımlanmasının ardından, YDKB Genel Merkezi 13 Haziran'da Şanlıurfa Ticaret ve Sanayi Odası'nda olağanüstü bir toplantı düzenleyerek, yönetmelik maddelerini detaylı bir şekilde inceledi. Denetim yetki kurallarından ücret tarifesine, cezai müeyyidelerden il dışı görevlendirme şartlarına kadar birçok alanda yapılan değişiklikler ele alındı.
Yeni yönetmelikle neler değişti?
Yeni düzenlemelerle birlikte yapı denetim sektöründe öne çıkan değişiklikler şöyle:
- İş Fesih Süresi Kısaldı: İnşaata başlanmayan veya devam etmeyen işler için sözleşme fesih süresi 6 aydan 3 aya indirildi. Bu, denetim firmalarının askıda kalan projelerle bağının daha hızlı koparılmasını sağlayacak.
- Hizmet Bedelleri Otomatik Güncellenecek: Daha önce belirsiz olan hizmet bedelleri, artık her yıl TÜFE + Yİ-ÜFE ortalamasıyla otomatik olarak artırılacak. Güncellemeler 1 Ocak itibarıyla yürürlüğe girecek.
- Birim Fiyat ve Katsayılarda Güncelleme: Yönetmeliğin 26. maddesiyle birlikte hem birim fiyatlar hem de katsayı oranları güncellendi. Bu sayede denetim firmalarının gelir yapısının ekonomik gerçekliğe daha uygun hale getirildiği belirtildi.
- 500 metrekareye Kadar Yapılarda Firma Seçim Serbestisi: Küçük çaplı yapılar (500 metrekareye kadar) için yapı sahiplerine denetim firması seçme hakkı tanındı. Bu düzenleme, elektronik görevlendirme dışı işlemleri mümkün kılarken, kontrolsüzlük riski taşıdığı yönünde sektörde tartışmalara yol açtı.
Yeni Model: Onaylı sıra sistemi
500 metrekare üzeri yapılar için "Onaylı Sıra Sistemi" adı verilen yeni bir model hayata geçirildi. Özellikle 45 ve üzeri aktif yapı denetim kuruluşu bulunan 16 ilde geçerli olacak bu sistemin işleyişi şu şekilde:
- Yapı sahibi, ruhsat başvurusunda sistemi kullanarak havuza giriş yapıyor.
- Sistem, sıradaki yapı denetim kuruluşuna otomatik olarak ön teklif gönderiyor.
- Yapı sahibi veya proje müellifi, yönlendirilen firmayı 3 iş günü içinde onaylarsa sözleşme süreci başlıyor. Onaylanmazsa sistem sıradaki firmaya geçiyor ve bu durumda yapı sahibinin yeni bir tercih hakkı bulunmuyor.
- Taraflar birbirini sistemden göremiyor, bu da objektif bir sistem oluşturmayı hedefliyor.
YDKB Genel Başkanı Toraman, bu modelin tarafların iradesini koruyarak seçim hakkı tanısa da, yapı sahibi lehine geniş manevra alanı tanındığı için bağımsız denetimi zayıflatabileceği uyarısında bulundu. Toraman, "Ayrıca, denetim firmalarının pasif rolü, piyasada eşit olmayan rekabet şartlarına yol açabilir" dedi.
Diğer önemli değişiklikler
- İller Arası Faaliyet Şartları: Yapı denetim kuruluşlarının faaliyet alanlarını sadece merkez il ile sınırlayan eski yaklaşım esnetildi. Belirli kriterleri sağlayan firmalar, başka illerde de faaliyet gösterebilecek.
- Kefalet Sigortası Kabulü: Artık banka teminat mektubunun yanı sıra sigorta şirketlerinden alınan kefalet senetleri de teminat olarak kullanılabilecek. YDKB, bunun finansal erişimi kolaylaştırabileceğini ancak riskler taşıdığını belirtti.
- Yeni Ceza Başlıkları Eklendi: Denetçi firmanın görevini keyfi şekilde yapmaması, beton dökümüne gitmemesi gibi durumlarda doğrudan fesih sebebi oluşabilecek. Bu durumun disiplin sağlayacağı ancak kötüye kullanıma açık olduğu kaydedildi.
- Güçlendirme İşlerinde Oranlar Netleşti: Güçlendirme projelerinde yapı denetim hizmet bedeli, normal işin en az yüzde 25'i olarak belirlendi.
- Tadilat ve Alan Değişiminde Kısmi Bedel Hesabı: Ruhsat sonrası değişikliklerde, yapı denetim firması artık sadece kalan alan üzerinden hizmet bedeli talep edecek.
YDKB: "Süreci yakından takip edeceğiz"
YDKB Genel Başkanı Ramazan Fırat Toraman, tüm bu değişikliklerin sahada oluşturacağı etkileri adım adım takip edeceklerini belirtti. Toraman, "Yapı denetim sektörü, deprem başta olmak üzere birçok afete karşı halkın güvenliğini sağlayan birinci savunma hattıdır. Bu sistemin işleyişi, hem teknik hem hukuki hem de mali yönden adaletli olmak zorundadır" ifadelerini kullandı.
Toraman, yeni yönetmeliğin daha maliyet kontrollü, daha çok denetlenen ancak daha çok sorumluluk yüklenen bir yapıya evrildiği bilgisini paylaşarak, "Yapı Denetim Kuruluşları Birliği, sektörün sesi ve sahadaki temsilcisi olarak süreci kurumsal çerçevede izlemeye, yorumlamaya ve yönlendirmeye devam edecektir" dedi.
