Çanakkale cephesi ve yemek listesi efsanesi

Değerli Okurlarım,

Yine tarihe tanıklık eden güzel bir günden selam olsun hepinize. Bugün Çanakkale Deniz Zaferimizin 106. Yıl dönümünü kutlamaktayız. Birinci Dünya Savaşı’nın kaderini değiştiren, Türk ulusunun azminin açık örneği olan bu kutlu zafere eriştiren Allah’a hamdolsun.

Gerçekten de Dünya’nın en büyük donanmasıyla geldiler küçücük bir boğaza. Geçeceklerinden, beş çayını İstanbul’da içeceklerinden o kadar emindiler ki! Hesap edemedikleri tek şey, Türk ulusundaki iman ve kararlılık gücüydü.

Daha önceki yazılarımda da değinmiştim. Binlerce aydınımızı, gencimizi yitirdik bu kutlu yolda. Şehadete bir an bile tereddüt etmeksizin koşa koşa gittiler.

Kimi nişanlı, kimi evli, kimi daha öğrenciydi. Tek hayalleri vardı: Vatanlarını na-mahreme çiğnetmemek. “Vatan elden giderse ne ana kalır, ne yar” dediler, düştüler yollara.

Onlar merhum Âkif’in meşhur “Çanakkale Şehitlerine” şiirinde:

Âsım’ın nesli diyordum ya nesilmiş gerçek

İşte çiğnetmedi namusunu çiğnetmeyecek

Dizelerine mazhar olan nesildi.

Mehmetçiğin zafere giden yolda yaşadıklarına dair onlarca kitap, yüzlerce belgesel, film yapıldı. Bambaşka efsaneler, yüreğimizi titreten onlarca anı paylaşıldı. Fakat öyle bir şey var ki üzerinde durmamız gereken, birçok kurumda hatta devlet dairelerinde bile yemekhanelerde duvarlara asılan, Çanakkale cephesine atfedilen fakat hiç alâkası olmayan 1917 yılına ait bir yemek listesi.
Bu yemek listesiyle birlikte iki askerinde fotoğrafı vardır. İnternette sıkça karşılaşmışsınızdır bu listeyle…

Sözü geçen aşağıdaki liste aslında Irak Cephesi’nde görev alan 52. Tümen 43. Alay 1. Tabur’a aittir. Liste üzerinde 1917 yazmasına rağmen bizler o listenin Çanakkale Savaşı esnasında yayımlandığını düşünürüz. Oysa Çanakkale Savaş’ları Ocak 1916’da son bulmuştur. Çanakkale'de 43. Alay hiç savaşmamıştır.

43. Alay 1. Piyade Taburu 1. Bölük, 1915 yılı yemek listesi;

15 Haziran Sabah: Üzüm hoşafı. Öğlen: Yok. Akşam: Yağlı buğday çorbası ve ekmek.

26 Haziran Sabah: Yok. Öğlen: Yok. Akşam: Üzüm hoşafı, ekmek.

18 Temmuz Sabah: Üzüm hoşafı. Öğlen: Yok. Akşam: Yarım tayın ekmek.

21 Temmuz Sabah: Yarım ekmek. Öğlen: Yok. Akşam: Şekersiz üzüm hoşafı, ekmek YOK

Çanakkale Savaşı esnasında kaleme alınan mektuplardan, Osmanlı ordusuna ait istihkak arşivlerinden elde edilen bilgiler Mehmetçiğin erzak sıkıntısı çekmediği, iaşenin her asker için yeterli olduğu şeklindedir. Zaten Çanakkale ulaşım açısından erişime açık olduğundan erzak ulaştırılması için görev yapan binlerce askerin iaşe hazırlıkları için çalıştıkları dönemin gazetelerine dahi yansımıştır.

Fakat Irak cephesindeki yokluk gerçekten acıdır. Günümüzde popüler olan yukarıdaki liste İlhan Selçuk’a ait “Yüzbaşı Selahattin’in Romanı” adlı kitabın 1. cildinde yer almaktadır. İlhan Selçuk kitabı yakın arkadaşı Cengiz Yurtoğlu’nun babası, Çanakkale ve Irak cephelerinde de savaşmış olan Selahattin Yurtoğlu’nun anılarından derlemiştir.

Yüzbaşı Selahattin de Çanakkale’deki iaşenin güzel ve sıkıntısız olduğundan bahsetmişse de nasıl olduysa bu liste Çanakkale Savaşı’na atfedilmiştir.

Tarihimizi, yakın geçmişimizi öğrenirken asılsız bilgilerden arındırmak çok önemli dostlar. Aklımızda kolay kalsın diye yanlış bilgilerle hafızamızı yormak yerine doğru bilgiyi kovalamak ve gelecek nesillere doğru aktarmak çabası içinde olmamız gerek. Belki yemekleri yeterliydi. Ancak nice zorluklarla mücadele ettiler elbet.

Metrekareye binlerce merminin düştüğü o can pazarında şehadete eren nice Mehmetçiği anarken vicdanımız biraz rahat eder diye düşündüm, sizlerle paylaştım bu halk efsanesinin doğrusunu.

Bu vesile ile başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere bu kutlu zaferi bizlere bahşeden aziz şehitlerimizi rahmet, minnet ve şükranla yad ediyorum…. Ruhları şad olsun.