Şişe suyunda lider ve iki ilin içme suyu kaynağı olan Sapanca Gölü’nün rengi değişti

Deniz bilimci ve Kimyager Prof. Dr. Ahmet Cemal Saydam Prof. Saydam, Türkiye’nin önemli içme suyu kaynaklarından olan kirlilik tehdidi altında bulunan Sapanca Gölü’ndeki renk değişikliğinin uydu görüntülerini paylaşarak, “19 Mayıs 2021 Sapanca Gölü. Bu görüntüde gölün ortasından başlayıp Sakarya tarafına doğru gelişen bir renk değişiklik izlenmekte. Bunu yerelde izleyen var mı acaba?” diye sordu.

BETONLAŞMANIN ETKİSİYLE OLUŞAN KİRLİLİK BÜYÜYOR

Prof. Ahmet Cemal Saydam’ın paylaştığı uydu fotoğrafında Sapanca Gölü’nün yaklaşık yarısının renginin griye döndüğü görülüyor. Uydu fotoğraflarında görülen gri ve siyah renklerin kirliliği işaret ettiği biliniyor. Peki Sapanca Gölü kirliliğin pençesinde mi? Bu renk değişikliği ne anlama geliyor? Göl ile ilgili yakın zamanda yaşanan gelişmeler basın organlarına da yansımıştı. Şimdi, gölün betonlaşmanın etkisiyle kirlendiği ve küçülme tehdidiyle karşı karşıya bulunduğunu vurgulayan bir haberdeki bilgilere göz atalım;

ÇEVRESİNDEKİ ORMANLARI KESİP, VİLLALAR YAPTILAR

Sapanca Gölü’nün yanlış uygulamalar neticesinde ekosisteminin alarm verdiğini söyleyen Kocaeli Çevre Mühendisleri Odası eski Başkanı Sait Ağdacı, gölü olumsuz etkileyen en büyük nedenlerden birisinin betonlaşma olduğunu belirtti. Ağdacı, “2000’li yıllardan sonra özellikle de 2015’den itibaren ormanlık alanların 2B arazisi kapsamına alınıp yüzde 20 imar izni verilmesiyle yapılaşma hızla artmıştır ve halen de devam ederek Sapanca tepeleri betonla kaplanmıştır. Ormanların kesilerek yerine yapılan villalar Sapanca çevresini hızla sarmaktadır. Doğa kıyımı göl ekosistemini çok olumsuz etkilemektedir” dedi.

VİLLALARIN ATIKLARI GÖLE DEŞARJ EDİLİYOR

Kocaeli Çevre Mühendisleri Odası eski Başkanı Sait Ağdacı’nın açıklamalarının yer aldığı haberde şöyle deniliyor; Sait Ağdacı, 1986-90’lı yıllarda bir dönüm arsanın 50-60 bin liraya satıldığını günümüzde yapılan villaların ise 1 milyon 250 bin dolara özellikle körfez ülkelerinden alıcı bulduğunu söyledi. Sapanca’nın tepelerindeki bu yapılaşmaların bir kısmının atık sularını direkt göle deşarj ettikleri uyarısı yapan Ağdacı, mantar gibi çoğalan bu villa inşaatlarının ormanları ve gölün geleceğini tehdit ettiğini ifade etti.

ŞİŞELEME NEDENİYLE DERELER GÖLE ULAŞAMIYOR

Türkiye’de ambalajlı su endüstrisinin yıllardır Sapanca Gölü havzasını kullandığını ve zamanla şirket sayısının hızla arttığını ifade eden Sait Ağdacı, Sapanca Gölü’nü besleyen bütün derelerin su şişeleme şirketleri tarafından parsellendiğini bu nedenle su kaynaklarının göle ulaşamadığına dikkati çekti. Ambalajlı su şirketleri Sapanca Gölü’nü besleyen derelerde izin verilen miktarın üzerinden dolum yaptığından dereler göle ulaşamıyor.

İŞTE GÖLÜ TEHDİT EDEN DİĞER SORUNLAR

Geçmişte bazı su şişeleme şirketlerinin izin verilen miktarın üzerinde dolum yaptığına dair duyumlar aldığını da ifade eden Sait Ağdacı, Sapanca Gölü’nü tehdit eden diğer sorunları şöyle sıraladı:
* Maden Deresi; bölgedeki vahşi depolama şeklinde toplanan kent çöplüğü atıklarını, taşocağı atıklarını göle taşımakta,

* Eşme Deresi havzasında bir fabrikanın kimyasal atıkları ile bir çiftliğin hayvansal atıklarını yine göle taşımakta,

* Maden Deresinde aynı zamanda bir kanalizasyon devresi ucu açık şekilde göle deşarj edilmektedir.

* Sapanca Gölü’nün suyu aynı zamanda sanayide ve tarımsal sulama maksatlı olarak da kullanılmaktadır.

* Tüm bunların sonucunda gölün kodunun düşmesi ve göle ulaşan derelerdeki kirlilik ve yapılaşmaların atık sularının göle verilmesi gölün kirlenmesine neden olmuştur /olmaya da devam etmektedir.

* Sapanca Gölü şu anda mezotrofik durumdadır. Yani Sapanca Gölü’nde, evsel atık sular, bilinçsiz tarım sulaması, kimyasal atıklar ve göl suyunun sanayide de kullanımı nedeniyle oksijen oranı ve canlı varlığı azalmaya başlamıştır. Gölün dibinde birikmeye başlayan başta azot, fosfor olmak üzere kimyasal maddeler su kalitesini hızla bozmaya devam etmektedir. Ciddi bir önlem alınmadığı takdirde ötrofikasyon sürecinin hızlanarak, gölü geri dönüşü olmayan yok oluşa götürmesi kaçınılmazdır. Pelajik ve bentik dokudaki canlı varlığı da bunu ortaya koymaktadır.

SU KLORLANIP DİNLENDİRİLMELİ VE ÖYLE KULLANILMALI

Ağdacı, göldeki kirliliğin hiçbir tedbir alınmadığı için artarak devam etmesi nedeniyle eskisi gibi doğrudan içilebilir niteliğinin kalmamış olabileceğine işaret etti. Ağdacı, “Bugün itibariyle Sapanca Gölü’nün suyunun 0,5 ppm basınçta klorlanıp belli bir süre dinlendirildikten sonra analizleri yapılıp öyle şebekeye verilmelidir. Bu işlem yapılıyor mu bilemiyoruz, çünkü ilgili kuruluşlar bilgilendirme yapmıyor” diye konuştu.

‘İZMİT’TE İSHAL VAKALARINDA ARTIŞ VAR’

Ağdacı, İzmit’e içme suyu sağlayan Yuvacık Baraj Gölü’ndeki doluluk oranının yüzde 16’lara düşmesi sonucu Sapanca Gölü’nden Yuvacık Barajına su aktarımına başlandığı bilgisini de aktardı. Sait Ağdacı, Sapanca suyu pompalandıktan sonraki dönemde kentte ishal vakalarında artışlar olduğunu ve halktan musluktan akan suyun kötü koktuğuna yönelik şikayetler gelmeye başladığını belirtti. İzmit Körfezi bölgesinde yoğunlaşan sanayi tesislerinin kullanma sularının yıllardır Sapanca Gölü’nden sağlandığını belirten Ağdacı, “Sanayi tesislerinin içilebilir kalitedeki bu suyu almaları büyük bir hatadır. Sanayi düşük kaliteli suyu da kullanabilir ama bu hiçbir zaman planlanmadığı için göl suyu hoyratça tüketilmeye devam ediyor” uyarısını yaptı.

DOÇ. DR YİĞİT: SONU KÜÇÜKÇEKMECE GİBİ OLUR

Doç. Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu Yiğit, önlem alınmaması halinde Sapanca Gölü’nün sonunun Küçükçekmece ve Büyükçekmece göllerinin akibetine dönüşeceği uyarısını yapıyor. Sakarya Üniversitesi Çevre Mühendisliği Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu Yiğit da doğrudan içilebilir su kaynağı olan gölün Türkiye’de çok nadir olduğunu, kuraklık çeken bir coğrafyada yaşadığımız için Sapanca Gölü gibi çok değerli olan temiz su kaynağının azami derecede korunması gerektiğini söyledi.

BETONLAŞMA SU KAYNAKLARINI VURUYOR

Zaten gölün her iki taraftan da yoğun trafiği olan otoban ile çevrelendiğini vurgulayan Yiğit, “Öte yandan gölü besleyen dağlar ve sık orman örtüsü hızla betonlaşıyor. Bu hem su kaynaklarının azalmasına hem de artan nüfusun daha fazla su talebi doğurmasına neden oluyor. Bir de halihazırda şişeleme fabrikaları yoğun bir şekilde bu kaynakları kullanıyor. Göl yeterince beslenemiyor, su seviyesi düşüyor. Kirlenme kaçınılmaz hale geliyor” diye konuştu.

SANAYİ TESİSLERİ GÖLÜN SUYUNU KULLANIYOR

Yiğit, “Gölün kimyasallar nedeniyle kirlenmeye başlaması en büyük sorundur. Sapanca Gölü gibi içme suyu kaynağına bu tür kirleticilerin girmesine asla izin verilmemelidir” uyarısını yaptı. Başta TÜPRAŞ olmak üzere pek çok sanayi kuruluşunun denizden su temini veya kullanılmış su (gri su) kullanmasının bölgedeki temiz su kaynaklarını korumak açısından zaruri olduğu söyleyen Yiğit, “Ama işletmeler gerekli yatırımları yapmaktan kaçındığı ve Sapanca Gölü’nden su almak daha pratik olduğu için gölün seviyesinde tehlikeli düşüşler olmaktadır” şeklinde konuştu.

ACİLEN KORUMA ALTINA ALINMALI

Doç. Dr. Yiğit, Sapanca Gölü’nün acilen korunmaya alınmaması halinde sonunun İstanbul’da Küçükçekmece ve Büyükçekmece gölleri gibi olacağını, bu önemli içme suyu kaynağının kaybedilebileceği uyarısını yineliyor.