Newfoundland askerlerinin Karibu Tepesi'ndeki fotoğrafları sergiye açıldı

Çanakkale Savaşları’nda Karibu Tepesi görev yapan Kanada'nın Newfoundland Newfoundland eyaleti askerlerinin arşiv fotoğrafları Saint John's, Newfoundland'daki Karibu Ulusal Yürüyüş Parkı'nda sergiye açıldı. Türkiye'nin Kanada Büyükelçisi Kerim Uras'ta sergiyi gezerek bilgiler aldı. Newfoundland askerlerinin ve serginin hikayesinin ise Ottawalife.com'dan Mckenzie Donovan yazdı.

İşte Mckenzie Donovan'ın ele aldığı o yazı,

"1917 yılında Türkiye’de bir bir ülke olarak yoktu ve Newfoundland henüz Kanada'nın bir parçası değildi. Gelibolu Savaşı her ikisini de kaderini sonsuza dek değiştirdi.

Türkiye, 1915 savaşında ayrıcalık ve cesaretle hizmet etmiş bir komutanın cesareti sayesinde bir devlet olarak var olacak ve Osmanlı İmparatorluğu'nun daha sonraki çöküşü sırasında askeri komutan ve sivil lider rolünü pekiştirecekti. Newfoundlanders, savaş çabalarına, büyüklüğündeki herhangi bir Commonwealth Dominion'dan daha fazla kan dökerek, bugün eyalette hala saygı duyulan bir fedakarlık mirası yaratarak, sahip oldukları her şeyi vereceklerdi.

Gelibolu harekatı, yaygın olarak Britanya İmparatorluğu'nun en büyük askeri felaketlerinden biri olarak kabul ediliyor. Almanya ile yaklaşık bir yıllık bir savaşın ardından 1915'in başında bir çıkmaza saplanan İtilaf İttifakı'nın Batılı güçleri, ortak düşmanları Üçlü İttifak'ın birleşik gücüne karşı savaşan Rus müttefiklerine yardım etmenin bir yolunu aradılar. İtilaf Devletleri İstanbul’u alabilirse, Karadeniz'e erişim sağlayabilir ve Rusya'nın Akdeniz üzerinden Batı kaynaklarını almasına izin verebilirdi. Ancak, Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti olan İstanbul, Çanakkale Boğazı bölgesinde bulunan Gelibolu yarımadasında yoğun bir şekilde savunuldu. İngiliz Milletler Topluluğu ve Fransız birliklerinin, yaklaşık 300 kilometre doğudaki İstanbul’a ulaşmak için bu stratejik çıkış noktasını ele geçirmesi gerekiyordu.

GELİBOLU’DA 44 BİN ŞEHİT

Kara birimleri tarafından ilk saldırı, Avustralya ve Yeni Zelanda birlikleri ile İrlanda ve Fransız askerleri tarafından yönetilen 25 Nisan 1915'te başladı. Savaş, daha önce Batı cephesini çıkmaza sokan aynı acımasız statik savaşa hızla girdi. Gelibolu'da 44 bin asker şehit oldu. Daha fazla planlama yapılsaydı, sayısız ölüm önlenebilirdi, ancak İngiliz ordusunun komutanlığı, Osmanlıların teslim olacağını düşündü. Müttefik yüksek komutanları, Osmanlı-Türk birliklerinin savaşma becerisini hafife aldı.

Yaklaşık beş aylık bir savaştan sonra 1000 Newfoundlandlı, 1915 Eylül'ünde halihazırda mevcut olan müttefik kuvvetlere katılmak için Gelibolu'ya indiklerinde ateşle karşılandı. Kraliyet Newfoundland Alayı'nın tarihinde yaptığı ilk savaş, onların yaklaşık 40 askerini kaybettiğini gördü. Yaklaşık bir yıllık yoğun, acımasız ve sık sık göğüs göğüse çarpışmalardan sonra Gelibolu tahliye edildi. Osmanlılar, İngiltere'nin imkansız olduğunu düşündüğü şeyi yapmış ve batılı güçleri yenmişti.

Newfoundland Alayı Fransa'daki Somme Muharebesi'nde (1916) savaşmaya devam edecekti ve burada Beaumont Hamel'de anlamsız bir saldırıda neredeyse yok edildi ve küçük Dominion'dan yeni birlikler ile yeniden inşa edilmeye zorlandı. Savaşın sonunda, Newfoundland nüfusu 250.000'den az olan bir adadan 1281 adam kaybetmişti.

Gelibolu'da sadece İngiliz Milletler Topluluğu askerleri acı çekmedi. Savaşta yaklaşık 85 bin Osmanlı askeri şehit oldu. Gelibolu, modern Türk tarihinin en önemli anlarından biri olarak kabul ediliyor. Türkiye için belki de en önemlisi, sefer boyunca cepheden liderlik eden korkusuz komutan ve savaşçıydı.

Mustafa Kemal, savaş sırasında Osmanlı 19. Tümenine komuta etti. Kafkas bölgesinde Rus ordusuna karşı daha ileri seferler Kemal'i öne çıkardı, ancak Gelibolu, cesur savunması anavatanının işgalini durdurmaya engel olamasa da onu bir efsane haline getirdi. Mustafa Kemal, 30 Ekim 1918'de bir ateşkes imzalayana kadar üç yıl daha savaşacaktı. Savaşın sonunda, yaygın olarak Osmanlı imparatorluğunun en iyi askerlerinden biri olarak kabul edildi.

Mustafa Kemal 1919'da Osmanlı Ordusu'ndan istifa etti ve barışçıl bir hayat için harekete geçti. Barış anlaşmasından sonra vatanı işgal edildi. Gururlu ve artık ünlü bir Türk milliyetçisi ve savaşçısı olan Mustafa Kemal, Türkiye'yi yabancı işgalinden kurtarmak için ulusal bir devrime öncülük etti.

Türkiye Cumhuriyeti için İstanbul yerine Ankara'yı yeni başkent ilan eden Mustafa Kemal, şimdiki modern Türkiye için Yunan, Fransız ve İngiliz birlikleriyle savaşmak zorunda kaldı. İşgalcileri yenerek, bir zamanlar dindar Osmanlı İmparatorluğu'nun bulunduğu laik Türkiye Cumhuriyeti'ni yarattı. Bu inanılmaz özelliklerin ardından, Türk halkı Mustafa Kemal'i, yani Türklerin babası Atatürk olarak adlandırmaya başlayacaktı. Bugün hala ulusun babası olarak görülüyor ve neredeyse evrensel olarak tapılıyor. Hemen hemen her işyerinde ve her hükümet binasında asılı olan portresiyle Atatürk, Türk halkının kalbinde Washington'un Amerikalılarınkinden daha önemli bir yere sahiptir.

Newfoundland ve federal hükümet, Dominion'un Birinci Dünya Savaşı'ndaki en zorlu savaşlarını verdiği yerleri işaretlemek için bir projeyi kısa süre önce tamamladı. Bir bronz ren geyiği heykeli, Fransa ve Belçika'daki bu beş bölgenin her birini işaretler. Somme'deki Beaumont Hamel'de bulunan ilk ve en ünlü varlık, 1925'te açıldı ve ilin bir sembolü oldu. Ancak şimdiye kadar, bu yıla kadar Newfoundland'ın ilk savaştığı bir anıt yoktu.

Eylül ayında, savaştan 107 yıl sonra Gelibolu'da Newfoundland'ın kanının savaş alanında ilk kez döküldüğü noktayı işaretleyen altıncı bir Caribou anıtı açıldı. Türk ve Kanada hükümetlerinden bakanlar ve Newfoundland Başbakanı Dr. Andrew Furey ile tarafından  anmalar düzenlendi. Furey, anıtın açılışında şunları söyledi: "Caribou İzini tamamlamak, Newfoundland ve Labrador'un Birinci Dünya Savaşı hikayesinde önemli bir kilometre taşıdır." Ayrıca Kanada hükümetine ve Türkiye Cumhuriyeti'ne "yıllarca hizmet ve fedakarlıkları için Kraliyet Newfoundland Alayı'na uygun şekilde haraç ödemeye" yardım ettikleri için teşekkür etti.

Dayanışma ve ortak tarihin bir göstergesi olarak Türkiye'nin Kanada Büyükelçisi Kerim Uras bu hafta Newfoundland'ı ziyaret etti. Uras, Premier Furey de dahil olmak üzere Newfoundland Meclis Meclisi üyeleriyle bir araya geldi ve burada Saint John's'ta bir Türk anıtı, Caribou Yolu Anıtı'nın tamamlanması planlarını konuştu. Uras ayrıca Royal Newfoundland Alay Müzesi'ni ve Saint John'daki alaya adanmış savaş anıtını da ziyaret etti.

Bugün müttefik ve dostlar olan Kanada, Newfoundland ve Türkiye, göç yoluyla oluşturulan kültürel bağları, önemli ekonomik bağları ve NATO savunmasındaki ortak hedefleri paylaşıyor.

Gelibolu'da 40 Newfoundland sakini yatmasına rağmen, onlar ve onların soyundan gelenler, büyük Türk devlet adamı ve Gelibolu gazisi Atatürk'ün şu sözleriyle güvence altına alınabilir: “O kanlarını döken ve hayatlarını kaybeden kahramanlar... dost bir ülkenin O yüzden huzur içinde yat."

Unutmayalım"