Emboli nedir?

Emboli ile ilgili merak edilen soruları Medicalpark Antalya Hastane Kompleksi Kardiyovasküler Cerrahi Bölümü'nde görevli Prof. Dr. Hüseyin Okutan yanıtladı.

Emboli nedir?

Emboli, bir atardamarın tıkanması anlamına gelir. Bu atardamar vücudun neresinde ise o bölümle ilgili atardamar tıkanmış ve o bölümün arteriyel, yani, oksijenli kan dolaşımı bozulmuş demektir.

Emboli belirtileri nelerdir, tedavisi nasıl yapılır?

Embolinin pek çok nedeni olabilmektedir. En sık rastlanan emboli ise bir pıhtının ya da atereskleroz (damar sertliği) yani kireç tabakasının damarı tıkanması şeklinde olur.

Bunu kalple ilgili tanımlayacak olursak, sıklıkla bu kalbin sol kulakçığında biriken bir pıhtının ki bu ya kapak hastalığına ya da “atriyalfibrilasyon”denilen ritim bozukluğuna bağlı olur, buradaki pıhtının sol karıncık ve aorttan vücudun herhangi bir yerine atmasıdır. Bu pıhtı beyine atarsa beynin hangi bölümünü tıkarsa “stroke” denilen inmeye neden olur. Bu geçici ya da kalıcı olabilmektedir.

Yine buradan kopan pıhtılar, kol ve bacak damarlarını ya da karın içerisindeki bağırsak damarlarını tıklayabilirler ve tıkanan yere göre de bu hastada şikâyetler olur.

Beyin damarları tıkandığında; eğer motor merkezi etkilenmişse kolunu bacağını kullanamama, eğer konuşma merkezi etkilenmişse konuşmanın bozulması ya da görme merkezi etkilenmişse görme bozuklukları karşımıza çıkabilir.

Kol damarı tıkandığında, bu, koldaki ağrı veya hareketsizlik olarak karşımıza çıkar. Yine bacak damarlarında yürürken ağrı olması, renk değişiklikleri şeklinde belirti verebilir.

Bazen karın içerisindeki önemli damarları da tıkayarak bağırsak nekrozu gibi ölümcül durumlara da yol açabilir.

Sıklıkla şikâyet tıkanan organın kansızlığına bağlı ağrı, kramp, beslenme bozuklukları şeklinde karşımıza çıkar. Kalp kapak hastalıklarına bağlı bu kapaklarda biriken pıhtı ya da kireçte benzer bir şekilde kopup vücudumuzdaki çeşitli damarları tıkayıp emboliye neden olabilir. Bu hastalarda da benzer belirtiler ve şikâyetler ortaya çıkar.

Emboli sonucu hastayı bekleyen riskler ve olası sağlık sorunları nelerdir?

Emboli sonucu hastaları bekleyen riskler tamamen tıkanan damara ve etkilenen organa bağlıdır. Eğer, bu beyin damarını tıkanmışsa dakikalar içerisinde bu sorunu çözmek lazımdır. Eğer, bu bir pıhtı ise mutlaka eritmek lazımdır. Bu hastalarda bir miktar kalıcı hasar olabilir ve sonrasında da fizik tedavi gerekebilmektedir. Sıklıkla kol ve bacaklara atan pıhtılar cerrahi yolla çıkartılabilir ve dolaşım düzenli hale getirilebilir. Eğer, bunda geç kalınırsa kol ya da bacak gibiekstremite kaybına neden olabilir.

Emboli geçiren hastanın ileriki yaşantısında dikkat etmesi gerekenler nelerdir?

Emboli geçiren hastalarda önemli olan bu emboli nedenini bulmaktır. Eğer, bu ritim bozukluğuysa bu ritmi düzeltmek ve kan sulandırıcı ilaçlar vermek lazımdır. Eğer, kapak hastalığıysa ve bununla ilgili cerrahi girişim gerekecekse, bunu yapmak ve hastayı bu konuda uyarmak lazımdır. Düzenli kontrollerle birlikte hastanın uygun tedavisinin yapılması gerekmektedir.

Kimler emboli riski altındadır, genetik faktörler etkili midir?

Kimlerin emboli riski altında olduğuna bakıldığında, özellikle “atriyalfibrilasyon” gibi ritim bozukluğu olan hastalar ve kalp kapak hastalıkları kalp kökenli embolilere en önemli aday hastalardır.

Böyle bir hastalığımızın olup olmadığını mutlaka araştırmak lazımdır. Eğer, böyle bir hastalığımız varsa da düzenli kontrollerle kan sulandırıcı ilaç ve diğer ilaçlarla tedavinin yapılması gerekmektedir.

Genetik faktörler, bazı koagülasyonbozukluğu olan hastalarda damar tıkanıklıklara daha kolay gerçekleşebilmektedir.

Yine eğer damar tıkanıklığına bağlı ameliyat geçirmiş hastalarda da bu takılan yeni damarların tıkanmasına bağlı emboliler gelişebilmektedir. Hastaların bu konuda uyarılması ve düzenli kontrollerinin yapılması uygundur.