Antalya’nın Akseki ilçesinde mermer ocağı ruhsatı verilen yaklaşık 140 hektarlık arazide mermer çıkarmak isteyen özel bir firmaya geçtiğimiz yıl ÇED süreci başlatıldı.
Köylülerin çabaları ortaya çıkardı
İlçeye bağlı Güzelsu, Pınarbaşı, Çaltılıçukur, Çukurköy ve Taşlıca köylerinde özel bir madencilik firmasınca başlatılan girişime, yöre halkı karşı çıkarak başta Çevre ve Şehircilik Bakanlığı olmak üzere ilgili kurumlara itirazlarını ilettiler.
Buzul döneminde Anadolu coğrafyasındaki bitkilerin yok olmaktan kurtulmak için sığındığı bölgelerden biri olan ve bu nedenle zengin biyolojik çeşitliliğe ev sahipliği yapan arazilerde açılmak istenen mermer ocağının 11 binden fazla zeytin ağacını da tehdit ettiği belirlenince harekete geçen köylüler, girişimin durdurulması için 15 aydır çaba harcıyorlar.
Ancak bölgenin ormanlarını, doğasını, tarımsal üretimini ve zeytinliklerini yağmadan korumak için mücadele veren köylülerin çabaları, bölgenin 2 bin yıllık tarihi yerleşimlerini de ortaya çıkardı.
30’a yakın tarihi kalıntı bulundu
Gazeteci Yusuf Yavuz’un haberine göre, mermer ocağı açılmak istenen bölgede yapılan incelemede 30’a yakın tarihi kalıntıya rastlanırken bu bölgenin günümüzden 2 bin yıl önce daha yoğun bir yerleşim ve insan nüfusuna ev sahipliği yaptığı ortaya çıktı.
Arkeologlar rapor hazırladı
Antalya’nın Akseki ilçesinde yöre halkının girişimiyle Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı arkeologlardan oluşan uzman bir ekip tarafından mermer ocağı açılmak istenen bölgede üç ayrı arazi incelemesi yapıldı.
Köylülerin verdiği bilgiye göre, bakanlık yetkililerinin yaptığı son arazi incelemesi sırasında daha önce aynı bölgede tescil edilen 17 arkeolojik kültür varlığının yanı sıra 20 yeni tarihi kalıntı daha gösterildi.
Buna göre iki ayrı ÇED sahası olarak ayrılan ve aynı firma tarafından mermer ocağı işletilmesi planlanan arazide, antik döneme ait olabileceği belirtilen taş döşeli yol ile çeşitli çiftlik yapılarına ait kalıntılar tespit edildi.
Mermer ocağı açılmak istenen bölgede köylülerin gösterdiği arkeolojik kalıntıları inceleyen uzmanların konuyla ilgili hazırladıkları raporu Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’ne ilettikleri öğrenildi.
Diğer çok sayıda kalıntıya da bakılacak
Dağlık ve kayalık arazideki incelemeye katılan köylülerin verdiği bilgiye göre mermer ocağı açılmak istenen bölgede bulunan diğer tarihi kalıntılar şöyle sıralanıyor:
Antik bir yol kalıntısının yanı sıra aynı mimari ile yapılmış genel hatları belli 5 kilisenin yanı sıra kilise olduğu düşünülen iki ayrı yapı. Hristiyanlık öncesi döneme ait olduğu düşünülen 2 ayrı tapınak ve çeşitli yerleşkeler.
Vadi içinde yöre halkının fotoğrafladığı veya işaret ettiği ancak henüz gidilip tespiti yapılmayan başka tarihi kalıntıların olduğu belirtiliyor.
Binlerce yıllık izleri taşıyan vadi tümüyle korunmalı
Murtiçi Sivri Asar’dan Pınarbaşı Mahallesi’nin doğu sınırına kadar uzanan vadinin tümünde yoğun bir antik yerleşimin olduğu belirtilirken, bu yerleşkelerin yollar ve inanç yapıları ile birbirine bağlantısının bulunduğu düşünülüyor.
Yöre halkı bütün bunlar göz önüne alındığında bölgedeki tarihi kalıntıların bir birinden bağımsız olarak tescil edilmesi yerine tarihi yerleşkelerin bir bütün olarak koruma altına alınmasının daha doğru olacağını savunuyor.
2000 Yıllık zeytin işlikleri ve seramikler
Bölgedeki önemli ilk çağ yerleşimlerinden biri olarak bilinen Çaltıçukur Asarı’nın yakınındaki Mahmurtaşı Tepesi çevresinde bir başka uzmanın gözetiminde yapılan yüzey araştırmasında da çok sayıda tarihi yapı kalıntısı tespit edildi.
Mermer ocağı için ayrılan ÇED-2 alanı içerisinde kaldığı tespit edilen bu bölgede tespit edilen tarihi kalıntılar arasında çiftlik yapıları, zeytinyağı üretiminde kullanıldığı düşünülen işlikler, sarnıç, duvar kalıntıları, Roma dönemine ait olduğu düşünülen çeşitli seramik kalıntılarıyla hayvan barınakları ve çok sayıda teras duvarları bulunuyor.
Bölgede bugün de uygulanan teraslanmış arazilerde tarım yapma geleneğinin, geçmişten kalan bir üretim mirası olduğunu düşündüren inceleme sırasında, tarihi duvarların düzlük arazilerin parsellere ayrılması için kullanıldığı belirtiliyor.
Bölge o zaman daha kalabalıkmış
İnceleme sırasında Mahmurtaşı Tepesinin ana kayasına yaslanan odalar tespit edildi. Bu odalardan birinde ortaya çıkarılan kaya kabartmasının insan biçimli bir tiyatro maskı olabileceği düşünülüyor.
Ortaya çıkan kalıntıları değerlendiren uzmanlar, bölgenin 2 bin yıl önce günümüzden çok daha yoğun bir yerleşim ağı ve yüksek insan nüfusuna sahip olduğu değerlendirmesinde bulunuyor.
Koruma Kurulu ne karar verecek?
Aksekili köylülerin gözü kulağı şimdi Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun alacağı kararda. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün konuyla ilgili tavsiye yazısı ve raporunu değerlendirecek olan bölge kurulu, mermer ocağı açılmak istenen bölgede bulunan 30’a yakın arkeolojik kalıntının tescil edilerek koruma altına alınıp alınmayacağına karar vermesi bekleniyor.
Başta Akseki Belediyesi olmak üzere yöre halkı arkeolojik kültür varlıklarının bulunduğu bölgenin vahşi madencilik ve benzeri yıkım projelerinden korunabilmesi için bütüncül koruma sağlayacak önlemler alınması gerektiğini savunuyor.
Akseki Belediyesi’nin bu yöndeki başvurusunu değerlendiren Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun geçtiğimiz Temmuz ayında aldığı kararda, alanda yürütülen inceleme tespit çalışmalarının tamamlanmasının ardından yeniden değerlendirme yapılacağı kaydedilmişti.
ÇED Raporuna göre bölgede kültür varlığı yok!
Mermer firmasının talebi doğrultusunda Antalya merkezli bir özel kuruluş tarafından hazırlanan ÇED raporunda, faaliyet alanında 2863 sayılı yasa kapsamına giren kültür varlığı ve tescilli sit alanı bulunmadığı iddia edilerek, çalışmalar sırasında kültür varlığına rastlanması durumunda ilgili kurumlara haber verileceği kaydedilmişti.
Ancak yöre köylülerinin uyarısıyla bölgeye gelen Kültür ve Turizm Bakanlığı uzmanlarının tespit ettiği çok sayıda arkeolojik kalıntı, ÇED süreçlerinin bir kez daha sorgulanmasına neden oldu.
Yüzde 7’si mermer, geri kalan milyonlarca metreküp moloz
İlk etapta 520 bin metrekarelik (52 hektar) ruhsat sahasında mermer çıkarmak için ÇED başvurusu yapan firmanın talebi uygun bulunarak Haziran 2018’de ÇED süreci başlatıldı.
Projeyle ilgili hazırlanan ÇED raporunda yer verilen bilgilere göre alandan yılda 1 milyon 200 bin metreküp ham mermer çıkarılması planlanırken bunun yalnızca 84 bin metreküpünün mermer, geriye kalan 1 milyon 116 bin metreküplük kısmının ise pasa (moloz) olarak ayrılacağı belirtiliyor.
Bu rakamlara göre bölgeden çıkartılacak ham maddenin yalnızca yüzde 7’si mermer olarak değerlendirilirken, geri kalanı ise pasa (moloz) olarak tarihi kalıntıların da bulunduğu ormanlık alana dökülecek.
MYGazete Haber Merkezi
