Antalya haber... Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Taner Korkut, Prof. Dr. Burçin Erdoğu, Arş. Gör. Dr. Uygar Ozan Usanmaz ve Dr. Yasin Cemre Derici, ODTÜ’den Prof. Dr. Mehmet Somel başkanlığında yürütülen uluslararası projeye önemli katkı sundu.
Çalışma, Science dergisinin 26 Haziran 2025 tarihli sayısında yayımlandı. Araştırmada:
-
Orta ve Batı Anadolu’daki 11 Neolitik yerleşimden elde edilen 30 yeni antik DNA örneği,
-
Daha önce analiz edilen 400’den fazla genetik veriyle birlikte değerlendirildi.
Elde edilen sonuçlar, erken Holosen dönemine ait genetik sürekliliği ve dönüşümü ilk kez bu kadar net ortaya koydu.
Yerel Avcı-Toplayıcılar ile tarımcılar genetik olarak kaynaştı
Araştırmaya göre Batı Anadolu’da yaşayan yerel avcı-toplayıcı topluluklar, yaklaşık 9 bin yıl önce Orta Anadolu’dan gelen tarımcı topluluklarla hem kültürel hem de biyolojik olarak birleşti.
Ancak çalışma, bölgesel farklılıklara da dikkat çekti:
-
Likya ve Güneybatı Anadolu’da, yerel halk tarıma biyolojik karışım olmadan, sadece kültürel etkileşim yoluyla geçti.
-
Daha sonra oluşan bu melez genetik yapı, Ege üzerinden Avrupa’ya yayılarak Avrupa’daki ilk tarım toplumlarının temelini oluşturdu.
“Çömlek insan değildir” tezi bilimsel olarak kanıtlandı
Araştırmanın en çarpıcı sonuçlarından biri de arkeoloji dünyasında sıkça kullanılan “Çömlek insan değildir” tezinin, genetik verilerle ispatlanması oldu. Batı Anadolu’daki mimari yapı tarzları, gömü gelenekleri ve taş alet teknolojileri gibi kültürel unsurların, toplu göçlerle değil, fikir alışverişi ve bölgesel iletişimle yayıldığı bilimsel olarak belgelendi.
Batı Anadolu artık sadece bir geçiş bölgesi değil
Araştırma kapsamında Tlos Antik Kenti kazıları içinde yer alan Girmeler Höyük, Batı Anadolu’nun Neolitikleşme sürecinde sadece bir geçiş güzergâhı değil, aynı zamanda kültürel üretim merkezi, genetik sentez alanı ve yerel uygarlık odağı olduğunu ortaya koydu.
Aktopraklık, Bademağacı ve Ulucak gibi önemli kazı alanlarıyla birlikte yapılan değerlendirmeler, bölgenin özgün bir tarihsel kimliğe sahip olduğunu kanıtladı.
Anadolu’dan Avrupa’ya uzanan çok katmanlı bir devrim
Bilim dünyasında büyük yankı uyandıran bu çalışma, Neolitik yaşamın tek yönlü bir göç dalgası olmadığını, bölgesel etkileşim, yerel uyum ve kültürel aktarımın birlikte işlediğini, Avrupa’daki tarım toplumlarının kökeninde Anadolu’nun merkezî rol oynadığını net biçimde ortaya koydu.
Girmeler Höyük: 14 Bin Yıllık İnsanlık Hafızası
Tlos Antik Kenti’nin hemen kuzeyinde yer alan Girmeler yerleşimi, iki karstik mağara ve mağara girişlerinde yer alan höyükten oluşuyor.
-
İlk sistemli kazılar: 2009
-
İlk yerleşim tarihi: MÖ 14. bin
-
Mezolitik, Neolitik, Kalkolitik dönemler birlikte belgeli
-
Daha üst katmanlarda: Demir Çağı, Roma, Bizans ve Osmanlı izleri
Girmeler, Batı Anadolu’da Mezolitik ve Neolitik geçişi aynı alanda belgeleyen nadir merkezlerden biri olarak dikkat çekiyor.
