Sivil Toplum ve STK´lar

01.08.2014 08:32

Sivil toplum, devlet ve sermaye dışında kalan, farklı kimlikler, farklı toplumsal aktörler ve farklı toplumsal kesimlerin kamusal yararı sağlamak için gönüllülük esasına göre kurduğu örgütlerin ortak faaliyet alanıdır.Başka bir deyişle sivil toplum, kendi kendini düzenleyen, kendi ilke ve kurallarına göre işleyen özerk bir alandır.

Sivil toplumda bireyler herhangi bir zorlamaya maruz kalmaksızın, kendi aralarında anlaşarak ortak bir yaşam alanı oluşturur. Devletle toplum arasında ya da bireyler arasındaki ilişkiler hukuksal normlara göre yapılır. Ayrıca sivil toplum totaliter/otoriter rejimlere karşı bir muhalefet arenasıdır.

Sivil toplumun yasaklandığı ya da yok edildiği, ideolojinin egemen kılındığı rejimler“totaliter” rejimlerdir. Bir baska deyişle, devletin öncülüğü altında aynı ideoloji tarafından güdülen, toplumsal farklılığa ve renkliliğe müsaade edilmeyen, devletin varlığı ile bütünleşmiş toplumlar ideolojik toplumlardır. Bunun dışında, sivil topluma belli bir derecede özgürlük veren, aynı zamanda sivil toplum üzerinde güçlü bir denetim ve kontrol uygulayan rejimler de “otoriter” olarak adlandırılır.

Demokratik rejimlerde sivil toplum ve onların oluşturduğu örgütler etkin ve güçlüdür. Bunlar daha çok eğitim, politika, ekonomi, din, kültür, çevre, sağlık gibi alanlarda faaliyet gösterir, yetişmiş insan kaynaklarını toplumun emrine verirler. Demokrasinin en dinamik unsuru “katılım” ve katılımın ana unsuru “birey”dir. Bireyin kamusal alanda aktif olabilmesi, ona verilen değere, tanınan hak ve özgürlüklere bağlıdır, ileri demokrasilerde bu oldukça gelişmiştir.

Sivil toplumun oluşturduğu Sivil Toplum Örgütleri (STK’lar) demokrasinin gelişmesine büyük katkı sağlarlar. Çünkü bu kuruluşlar, devlet kuruluşlarında olduğu gibi, fikir ve proje üretirken sınırlayıcı bir durumla karşılaşmazlar, sermaye kesimi gibi kar amacı taşımadıklarından daha özgür düşünür, daha özgür hareket edebilirler. Aynı zamanda STK’ların gelişmesi ve toplum hayatında etkin rol üstlenmesi de demokrasi ile mümkündür. İşte STK’lar özetlemek gerekirse, toplum yararına çalışan, kar amacı gütmeyen, devletten bağımsız ve gönüllü hareket eden kuruluşlardır. Batı demokrasilerinde STK’lar çok önemli işlevler üstlenmişlerdir. Bunlar;

• Toplumsal sorunların çözümüne etkili ve uzun vadeli olarak katılırlar. Daha özgün olarak ürettikleri projelerle yerel ve merkez yönetimlerle işbirliği yaparak çözüme katkı sunarlar.

• Siyasi iradeyi ve yerel yönetimleri kamuoyu oluşturmak suretiyle etkiliyebilirler. Böylece onların yanlış karar almalarının önüne geçerler ya da yanlış kararların düzeltilmesini sağlarlar.

• Toplumda sosyal dokuyu koruyan bölgesel güzelliklere ve tarihi mirasa sahip çıkarak, gelecek nesillere aktarılmasına aracı olurlar.

• Toplum düşüncesinin özgürleşmesine ve siyasi kalitenin yükseltilmesine büyük katkı verirler. Çünkü inanırlar ki “Hür birey hür milletleri, hür milletler medeniyetleri doğurur.”

• STK’ların en önemli işlevlerinden birisi de devlet ve sermayenin uygulamalarına karşı bireyin hak ve hukukunu korumaktır. İnsan hakları, hukukun üstünlüğü, temel hak ve özgürlükler, din ve vicdan hürriyeti, teşebbüs hürriyeti gibi evrensel değerlerin korunması konusunda hassastırlar.

• Sivil toplum; devlet dışı, devlet karşıtı, siyasetin taşıyıcısı (arka bahçesi), ya da devlet iktidarının uzantısı değildir. Siyasetin direk içerisinde olmadığı gibi, onu dışlayan bir yaklaşım içerisinde de olmamalıdır. Çünkü siyasetle işbirliği yapan, projeleri ile katkı sağlayan bir konumdadır. Unutulmaması gereken şey, sivil toplumun devleti ele geçirmeyi değil, onun etki alanını sınırlamayı hedeflemesidir.

Görüldüğü gibi bir STK kurmak, kurumsal bir düzeyde faydalı işler yaparak topluma yön vermek önemli bir değerdir. Ancak kuruluş amacına uygun, verimli ve sürdürülebilir bir çalışma gerçekleştirilemiyorsa STK mezarlığına bir yenisini eklemenin hiç bir anlamı ve mantığı yoktur.
Bu haftadaki yazımda, STK’ların yapısına ve işlevlerine genel olarak değinerek olması gereken hususları yazdım. Önümüzdeki hafta Türkiye’de sivil toplum kuruluşlarının profilini çıkaracak ve ne iş yaptıklarına değineceğim.
Görüşmek üzere...

Yorumlar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Yorum Yap

Yazarın Diğer Yazıları